Ontspanning voor kinderen voorkomt klachten

De cijfers met betrekking tot stress, burn-out en depressieve klachten onder jeugdigen en jongvolwassenen zijn nog nooit zo hoog geweest. De maatschappij waarin wij leven, zeker in Nederland, is erg gericht op presteren. Alles moet snel, nu en vooral ook allemaal tegelijk. Dit merken volwassenen, maar ook steeds meer kinderen krijgen hiermee te maken. Deze blog legt uit waarom ontspanning voor kinderen zo belangrijk is om klachten te voorkomen.

Relax je kids: “Op school zijn de verwachtingen hoog en na schooltijd moeten kinderen ook nog naar allerlei clubjes. De weekenden worden volgepland met sociale activiteiten en het gevoel van altijd beter moeten is tegenwoordig erg aanwezig door de komst van sociale media.

Om bestand te zijn tegen deze overvragende maatschappij is het belangrijk weer in balans te komen. De tegenhanger van stress is ontspanning, en als je al jong leert de juiste balans te vinden ben je beter opgewassen tegen de druk van buitenaf. In deze blog leg ik uit waarom ontspanning voor kinderen voor kinderen zo belangrijk is.”

Hoe chronische stress een burn-out of depressieve klachten kan veroorzaken.

Allereerst is het belangrijk te weten hoe stress werkt. Het is vrij ingewikkelde materie, dus ik beperk het tot de globale werking van de frontale lob, de amygdala, de hypothalamus, de hippocampus en de bijnieren.

In de amygdala worden, met name angst en negatieve, gevoelens opgeslagen. Wanneer je bijvoorbeeld een vervelende situatie meegemaakt hebt en daar een bepaald geluid te horen was, zal je een volgende keer wanneer je een vergelijkbaar geluid hoort opnieuw deze negatieve emoties ervaren (terwijl er niets aan de hand is op dat moment). De amygdala is dan actief en zal ook de hypothalamus activeren die op zijn beurt de bijnieren aanstuurt om cortisol, ook wel het stresshormoon genoemd, aan te maken.

De hippocampus heeft receptoren die meten hoeveel cortisol er aangemaakt wordt, en als er veel cortisol waargenomen wordt zal de hippocampus de hypothalamus remmen om te voorkomen dat er teveel cortisol aangemaakt wordt. De amygdala wordt geremd door de frontale lob, die verantwoordelijk is voor je gedrag en emotieregulatie. Zie de schematische weergave hoe deze gebieden invloed op elkaar hebben.

De onderste driehoek is in balans wanneer de hippocampus de hypothalamus voldoende kan remmen in het aansturen van cortisol aanmaak. Echter, wanneer de hypothalamus te veel wordt geactiveerd zal de hippocampus overwerkt raken en niet meer goed kunnen functioneren. Er zal dan steeds meer cortisol aangemaakt worden waardoor ook de frontale lob wordt geremd.

Wanneer dit structureel gebeurt zal de frontale lob beschadigen en zijn werk niet meer goed kunnen uitvoeren. Onder andere zal de frontale lob de amygdala niet meer goed remmen waardoor de amygdala over actief wordt. De amygdala is het gebied wat verantwoordelijk is voor onze emoties en vooral angsten en negatieve emoties liggen daar opgeslagen.

Wanneer de amygdala overactief is zal deze ook veel invloed hebben op de hypothalamus en gaat deze op zijn beurt weer opnieuw het stresssysteem activeren. Zo hebben we een neerwaartse spiraal te pakken. Chronische stress veroorzaakt dus steeds meer stress en kan in een burn-out of depressie resulteren. Om uit deze neerwaartse beweging te komen dien je de hippocampus sterker te maken. Dan kan deze de hypothalamus weer gaan remmen en zo alles weer in balans brengen.

Ontspanning voor kinderen door middel van meditatie kan helpen de hippocampus te versterken.

De hippocampus moet dus versterkt worden. Hoe gaan we dat dan doen? De hippocampus is gevoelig voor onder andere bewegen, muziek, maar ook meditatie. In een studie van neurowetenschapper Sara Lazar, Ph.D. waarin ze onderzocht wat 8 weken meditatie met het brein doet, blijkt dat het volume grijze massa van de hippocampus toenam. Ook had meditatie nog meer positieve invloed op het brein, maar ik beperk het hier even tot de werking van de hippocampus.

Het toenemen van hersencellen wordt neurogenese genoemd. Uit studies met knaagdieren blijkt dat neurogenese gestimuleerd kan worden door lichaamsbeweging en cognitieve taken. Cognitieve taken zijn taken die de cognitieve vaardigheden stimuleren. Cognitieve vaardigheden zijn het vermogen om kennis tot je te nemen en te verwerken. Hiertoe behoort ook taal, geheugen, denken, waarnemen, bewustzijn, aandacht en concentratie.

Meditatie richt zich met name op de laatste begrippen waarbij je geconcentreerd je aandacht richt op het hier en nu. Mediteren behoort daarmee tot een cognitieve taak waarmee je neurogenese stimuleert in de hippocampus. En met deze sterkere hippocampus kan je brein de overige processen goed in balans houden.

Buiten spelen en dansen op muziek zorgen ook voor ontspanning voor kinderen

Voor de ogen wordt al standaard geadviseerd om 2 uur per dag buiten te spelen zodat je voldoende in de verte kijkt. Het is ook gezond voor je lijf om in beweging te blijven, maar net zo belangrijk voor je brein! Uit de onderzoeken met knaagdieren bleek immers dat naast het uitoefenen van cognitieve taken, neurogenese ook gestimuleerd wordt door beweging. Daarnaast is buiten zijn ook goed om je hippocampus te activeren. Want wanneer je buiten bent worden je zintuigen geprikkeld waardoor je je cognitieve vaardigheid ‘waarnemen’ stimuleert. Buiten spelen dus!

Een ander middel om te ontspannen en je hippocampus te stimuleren is muziek! Het gebied dat geactiveerd wordt wanneer je naar (je favoriete) muziek luistert (of bespeeld) ligt vlakbij het gebied wat actief is bij beweging. Activeren van deze gebieden hebben vergelijkbare effecten, sterker nog, door muziek te luisteren ga je automatisch bewegen. Dus zowel bewegen als muziek hebben een positief effect op de hippocampus, waarbij de combinatie helemaal stimuleert.

Vaak blijven herinneringen wanneer je intensief met muziek bezig was ook nog lang bestaan. Dat zien ze ook bij oudere mensen met bijvoorbeeld vergevorderd alzheimer (een aandoening waarbij de hippocampus sterk in volume verminderd is), die kunnen muziek nog heel lang herkennen en blijven bespelen terwijl ze vrijwel niets anders meer kunnen. Muziek luisteren of maken en erop dansen zijn hele goede manieren om je hippocampus te stimuleren. Dus zet de favoriete muziek van je kids hard aan en ga met zijn allen lekker los!

Een sterke hippocampus kan dus een burn-out of depressieve klachten voorkomen

We hebben gezien dat een gezonde hippocampus erg belangrijk is voor het in balans houden van je stress-systeem.  Ontspanning voor kinderen in de vorm van mediteren, bewegen of dansen zal jouw hippocampus helpen beter zijn werk te doen. Natuurlijk zijn er nog vele andere mogelijkheden om te ontspannen. Relax je Kids is het platform voor ontspanning gericht op kinderen waar veel methoden besproken en gratis aangeboden worden.